Του Μάνου Χατζηδάκη
Για πρώτη φορά τα Απομνημονεύματα του Νικολάου Γκαντώνα!Ενός εκ των κορυφαίων πρωτεργατών της 21ης Απριλίου βλέπει το φως της δημοσιότητος! Η επιμέλεια και ο πρόλογος έχουν γίνει από εμένα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κατά τήν πολυετῆ ἔρευνά μου γιά τήν καταγραφή τῆς πραγματικῆς ἱστορίας τῆς περιόδου 1967 - 1973, ἔλαβα ἀνέκδοτες μαρτυρίες, ἀπόρρητα ἀρχεῖα καί ἄγνωστα “ντοκουμέντα”, ἀπό τούς περισσοτέρους πρωτεργάτες καί πάνω ἀπό 20 στελέχη τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.
Τόν Νικόλαο Γκαντώνα δυστυχῶς δέν πρόλαβα νά τόν γνωρίσω. Ἦλθα ὅμως σέ ἐπαφή μέ τήν οἰκογένειά του. Ἔτσι, ἔκπληκτος, ἀνακάλυψα ὅτι μέσα σέ ἕνα συρτάρι, ὑπῆρχε ἕνα χειρόγραφο πόνημα τοῦ ἰδίου: Ὁ Νικόλαος Γκαντώνας εἶχε γράψει τά ἀπομνημονεύματά του!
Μέσα στίς σελίδες του, ξετυλίγεται μέ κάθε λεπτομέρεια ὁλόκληρη ἡ ζωή καί ἡ πορεία ἑνός ἡρωϊκοῦ Ἀξιωματικοῦ καί ἑνός ἐθνικοῦ Ἐπαναστάτου! Μία πορεία πού ζυμώθηκε -διά πυρός καί σιδήρου- μέσα ἀπό συνεχεῖς ἀγῶνες ὑπέρ τοῦ Ἔθνους καί τοῦ Λαοῦ!
Τό ἔργο ἐκκινεῖ μέ πληροφορίες γιά τήν ἱστορία τοῦ χωριοῦ, τῆς καταγωγῆς, καί τῶν παιδικῶν χρόνων του. Μετά μᾶς ταξιδεύει στήν ἀτμόσφαιρα τοῦ Ἔπους τοῦ 1940 - 41! Στήν φοίτησί τους στήν Σ.Σ. Εὐελπίδων καί στήν ἡρωϊκή συμμετοχή του στήν Μάχη τῶν Ὀχυρῶν τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1941, ὅπου κέρδισε τό πρῶτο Χρυσό Ἀριστεῖο Ἀνδρείας του.
Ἀκολουθεῖ ἡ συμμετοχή του στήν ἐθνική ἀντιστασιακή ὀργάνωσι Π.Α.Ο. μέ λεπτομερεῖς περιγραφές μαχῶν ὅπως τῆς Σιατίστης καί τῶν Πηγαδουλίων, τήν προδοτική στάσι τοῦ ΕΛΑΣ, τήν ὁμηρεία του τό 1944, τά γεγονότα τῆς ἀπελευθερώσεως καί τῆς ἐαμοκρατίας στήν Θεσσαλονίκη κ.ἄ.
Ἡ δράσις τοῦ Ἀξιωματικοῦ μας συνεχίζεται μέ τήν ἔκρηξι τοῦ συμμοριτοπολέμου: Ἔκπληκτος ὁ ἀναγνώστης θά δεῖ περιγραφές τρομερῶν γεγονότων ὅπως ἡ σφαγή τοῦ Σκρᾶ, οἱ ἐπιχειρήσεις Θεσσαλίας, οἱ μάχες Καταφυγίου καί Βελβενδοῦ καί πῶς ὁ ἥρωάς μας ἔλαβε τό δεύτερο Χρυσό Ἀριστεῖο Ἀνδρείας του!
Ἡ πορεία «διά πυρός καί σιδήρου», συνεχίζεται μέσα ἀπό συνεχεῖς διακρίσεις κατά τήν μεταπολεμική περίοδο. Παράλληλα ἐξηγοῦνται τά αἴτια πού ὁδήγησαν στήν συμμετοχή του στήν 21η Ἀπριλίου 1967. Προσωπικές μαρτυρίες του γιά τήν πολυτάραχη περίοδο τοῦ “ἀνενδότου ἀγῶνος”, τόν Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., τά “Ἰουλιανά” τοῦ 1965 κ.λπ.
Ξετυλίγεται “κινηματογραφικα” ὅλη ἡ προετοιμασία καί ὀργάνωσις τῆς 21ης Ἀπριλίου στήν Θεσσαλονίκη, στήν ἐπικράτησι τῆς ὁποίας ὑπῆρξε ἀπό τούς βασικότερους συντελεστές.
Ἀναλύονται τά γεγονότα τοῦ βασιλικοῦ κινήματος τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967, στήν καταστολή τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε ἐπίσης ἀπό τούς κύριους συντελεστές.
Ἀποκαλύπτονται πληθώρα ἀγνώστων γεγονότων τῆς περιόδου 1967 - 1973.
Διηγεῖται τήν θητεία του ὡς Γ. Γ. τοῦ Ὑπ. Βορείου Ἑλλάδος καί κατόπιν ὡς Ὑφυπουργοῦ - Περιφερειακοῦ Διοικητοῦ Ἀνατολικῆς Μακεδονίας – Θράκης. Καί παραθέτει συνοπτικά τό ἐκπληκτικό ἔργο πού ἔγινε στήν Μακεδονία καί Θράκη τήν περίοδο ἐκείνη.
Ἐπίσης τήν θητεία του ὡς Ὑπουργοῦ Ἐθνικῆς Παιδείας & Θρησκευμάτων, παραθέτοντας τό συγκλονιστικό ἔργο πού ἔγινε στήν Παιδεία…
Δέν παραλεῖπει ὁ Νικ. Γκαντώνας νά κάνει μία γενική ἀξιολόγησι τῆς προσφορᾶς ἀλλά καί τῶν σφαλμάτων τῆς Ἐπαναστάσεως. Ἐνῶ στό τέλος, διηγεῖται πῶς ἡ ἀνατροπή τοῦ Γ. Παπαδοπούλου, ὁδήγησε στό δράμα τῆς Ἑλλάδος.
Τό ἔργο συνοδεύεται ἀπό ἐπεξηγηματικές ὑποσημειώσεις μου -ὅπου χρειάζεται- γιά τήν κατανόησι τῶν διηγουμένων ἀπό τόν ἀναγνώστη, καθώς καί ἀπό τρία Παραρτήματα.
Πιστεύουμε ὅτι ἡ παροῦσα ἱστορική μαρτυρία, ἀποτελεῖ ἕνα ἀνεκτίμητο “ντοκουμέντο”, ἀλλά καί μία πολύτιμη πρωτογενῆ πηγή γιά τόν ἱστορικό τοῦ μέλλοντος.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ
